Γράφει η Ελισάβετ Ν. Νικολαΐδου BSc – Εκπαιδεύτρια NLP Coaching, κλινική Φυσικοθεραπεύτρια, κλινική Υπνοθεραπεύτρια – Ιδρύτρια & Επιστημονικά Υπεύθυνη του Οργανισμού Athenòesis.
Ζούμε σε μια εποχή όπου το “νεύρο” ως πρόθεμα έχει γίνει μόδα και νεολογισμός του marketing : «Neurocoaching», vagus hacks, polyvagal resets, «neuroplasticity» – όροι που συχνά χρησιμοποιούνται με ευκολία και ενθουσιασμό, χωρίς την απαραίτητη επιστημονική και επαγγελματική υποδομή.
Πώς μπορεί με υπευθυνότητα ένας επαγγελματίας να μιλά για νευροπλαστικότητα χωρίς να έχει τη βασική αλλά κλινική επιμόρφωση που απαιτείται, χωρίς να ξέρει τα βασικά της Ανατομίας και της Φυσιολογίας του Νευρικού Συστήματος, θα παραμείνει μυστήριο.
Ας μην μιλήσουμε δε για την κατάχρηση του όρου της Νευροεπιστήμης, η οποία δυστυχώς κοντεύει να γίνει προνόμιο όλων πλην των επιστημόνων του υγειονομικού κλάδου- και αν προσέξετε, είναι μία λέξη η οποία δεν χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες του κλάδου, παρά όταν χρειάζεται.
Νευροεπιστήμη, αλλά χωρίς την επιστήμη και χωρίς Νευρολογία, λοιπόν, στη χώρα που είσαι ο,τι δηλώσεις και οι νόμοι αφορούν μόνο αυτούς που παρανομούν αλλά μένουν στο απυρόβλητο.
Άλλο ένα «πάμε κι όπου βγει», αυτή τη φορά στον τομέα της υγείας και της ψυχικής υγείας.
Και αυτό, ενώ μοιάζει με πρόοδο προς τους ανυποψίαστους, είναι τόσο αυθαίρετο και μπορεί στην πραγματικότητα να συνιστά αντιποίηση επαγγέλματος, καθώς και κίνδυνο για την ελληνική δημόσια υγεία.
Σκεφτείτε για παράδειγμα, την αυθαίρετη «διάγνωση» ενός coach περί σωματοποίησης του άγχους ή του στρες ή ακόμη χειρότερα του τραύματος, να καθυστερήσει την έγκαιρη παρέμβαση ενώ πρόκειται για κάποια σοβαρή περίπτωση που χρήζει διερεύνησης από επαγγελματίες της υγείας και της ψυχικής υγείας.
Ως επαγγελματίας στον χώρο της υγείας και της συμβουλευτικής της προσωπικής ανάπτυξης, παρακολουθώ με ανησυχία το πώς επιστημονικά εργαλεία, σχεδιασμένα για θεραπευτική χρήση από ειδικούς με ιατρική, τη φυσικοθεραπεία, τη ψυχολογική ή εστω την ψυχοθεραπευτική ιδιότητα, «μεταφράζονται» σε τεχνικές καθοδήγησης από άτομα χωρίς αντίστοιχη εκπαίδευση ή πιστοποίηση.
Coaching
Το coaching είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο ανάπτυξης. Βασίζεται σε μια σχέση εμπιστοσύνης η οποία μπορεί να είναι ωφέλιμη και σοβαρή με μετρήσιμα οφέλη στη στοχοθεσία, στη διευκόλυνση της αλλαγής, της ανάπτυξης.
Δεν είναι – και δεν πρέπει να είναι – ψυχοθεραπεία, ούτε εργαλείο ρύθμισης του νευρικού συστήματος με θεραπευτική πρόθεση.
Η χρήση υπεραπλουστευμένων θεωριών όπως για παράδειγμα η Polyvagal Theory η οποία δεν έχει κάποια επιστημονική επιβεβαίωση, τουλάχιστον δεν έχει να πει κάτι καινούργιο στο πεδίο της νευρολογίας, μπορεί να μεν να εμπλουτίσει την κατανόηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και να χρησιμοποιηθεί επί μέρους, αλλά η εφαρμογή της μέσα από τεχνικές που αγγίζουν το αυτόνομο νευρικό σύστημα, χωρίς άδεια επαγγέλματος υγείας, αποτελεί κίνδυνο για τον πελάτη και για το κύρος του κλάδου.
Αντιποίηση, όχι καινοτομία.
Όταν ένας coach υπονοεί ή υπόσχεται αποκατάσταση της συναισθηματικής ασφάλειας μέσω «vagal toning», «trauma-informed resets», ή «νευροθεραπευτικής σωματικής παρέμβασης», ξεπερνά τη γραμμή. Αυτό δεν είναι καινοτομία. Είναι αντιποίηση επαγγέλματος και τιμωρείται από το νόμο.
Επίσης, το Vagus nerve, το πολύπαθο πνευμονογαστρικό νεύρο, αν και με σημαντική πολυπλοκότητα η οποία απαιτεί χρόνια και επιστημονική μελέτη, δεν είναι το μόνο που έχει σημασία στην αυτορρύθμιση. Είναι ένα μέρος ενός βιοφυσιολογικού συνόλου.
Η προστασία του επαγγελματικού ρόλου είναι ζήτημα ηθικής, όχι ανταγωνισμού. Δεν έχει σημασία αν «πιάνει» ή «αρέσει». Έχει σημασία αν είναι α σ φ α λ έ ς, τεκμηριωμένο και επιτρεπτό.
Τι σημαίνει σωματική παρέμβαση με ηθική και γνώση;
Στο πλαίσιο του NLP Somatics που διδάσκουμε στο NOESIS NLP INSTITUTE, οι σωματικές τεχνικές δεν παρουσιάζονται ως «θεραπεία» ή «ρύθμιση του νευρικού συστήματος», αλλά ως μέσο ενίσχυσης της συνειδητότητας, της παρούσας εστίασης και της ενσωμάτωσης της εμπειρίας. Η δουλειά μας δεν αντικαθιστά κανέναν επαγγελματία υγείας – αντιθέτως, συνεργαζόμαστε συχνά με γιατρούς, ψυχοθεραπευτές και φυσικοθεραπευτές στο πλαίσιο διεπιστημονικής προσέγγισης.
Η σωματικότητα όπως διδάσκεται στο NLP, το οποίο έχει δημιουργηθεί ώστε να ενισχύσει τη σχέση νου σώματος δεν είναι «βιο-ιατρική τεχνική», αλλά εργαλείο ενσώματης μάθησης και εκπαίδευσης. Και σε αυτό επιμένουμε, με ήθος και τεκμηρίωση, αλλά και με ειδική ακαδημαϊκή κατάρτιση σε βασικές αρχές της Νευροφυσιολογίας.
Το Coaching μπορεί να περιλαμβάνει το σώμα – όχι όμως να σφετερίζεται την ιατρική γνώση.
Ναι, υπάρχουν σωματικές τεχνικές που βοηθούν τους πελάτες να αυξήσουν την επίγνωση, να παρατηρούν το πώς αντιδρούν στο στρες, να αποκτούν καλύτερη σχέση με το σώμα τους. Αλλά αυτές οι τεχνικές πρέπει να:
- Είναι μη θεραπευτικές στη φύση τους.
- Να στοχεύουν σε λειτουργική ενδυνάμωση της παρουσίας και της επίγνωσης.
- Να έχουν καθαρά ψυχαγωγικό ρόλο.
- Να μην υποκαθιστούν επαγγελματίες υγείας.
- Να μην θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των πελατών.
- Να μην παραπληροφορούν το κοινό.
Υπευθυνότητα σημαίνει να ξέρεις τι να ΜΗΝ κάνεις
Η ελευθερία του επαγγέλματος συνοδεύεται από ευθύνη. Το coaching έχει ήδη πολύ χώρο για να είναι ριζικά μεταμορφωτικό, χωρίς να μπαίνει σε ιατρικά ή θεραπευτικά χωράφια. Η ενημερωμένη συναίνεση, η σαφήνεια ρόλων και η συνεργασία με ειδικούς είναι η γέφυρα που συνδέει την επιστήμη με την εξέλιξη – με ήθος.
Αν το coaching θέλει να διεκδικήσει τον σεβασμό που του αξίζει, πρέπει πρώτα να σεβαστεί τα όριά του.